Asymetria to jedna z najczęstszych diagnoz, z którą rodzice niemowlaków kierują się do gabinetu fizjoterapeutycznego. Kiedy należy interweniować, a kiedy asymetria jest ,,zwykłą” fizjologią?
Czym jest asymetria? Objawy
Aby łatwiej zrozumieć pojęcie asymetrii zacznijmy od tego, czym jest symetria? Symetria to ułożenie ciała, w którym w pozycji na plecach nosek, broda, środek mostka, pępek i spojenie łonowe dziecka łączą się w jednej linii. Wszelkie odstępstwa ułożenia ciała od tzw. linii środkowej ciała będą nazywane asymetrią. W praktyce oznacza to np. układanie się maluszka w pozycji na plecach w literkę ,,C”, czasami może być widoczne asymetryczne ułożenie tylko części ciała (np. głowy). Utrzymanie pozycji na brzuszku staje się niezwykle trudne- dziecko po chwili przewraca się niekontrolowanie na plecy, widoczne są fałdy skórne po skróconej stronie tułowia, jeden z barków jest wyraźnie cofnięty, miednica układa się skośnie itd. Objawami często zauważalnymi przez rodziców staje się spłaszczona główka, asymetria w obrębie twarzy (mniejsze oczko, policzek). Wszystkie powyższe symptomy są charakterystyczne dla dzieci, które leżą, nie przemieszczają się. U maluszków, które osiągają kolejne etapy rozwoju ruchowego, asymetria będzie objawiała się też wykonywaniem czynności tylko na jedną stronę, np. obroty tylko na jedną ze stron, pełzanie przez podciąganie stale tej samej nogi, siad skośny tylko na prawą bądź lewą stronę, wstawanie ciągle z tej samej nogi itp.
Przyczyny asymetrii u niemowląt
Przyczyny asymetrycznego układania się ciała i głowy dziecka mogą być różne: od czynników niezależnych od nas takich jak np. ułożenie dziecka w brzuchu mamy zwłaszcza w ostatnich tygodniach ciąży, ilość wód płodowych, nasilony refluks żołądkowy maluszka, kolki jelitowe, zaburzenia neurologiczne, wady wzroku czy słuchu, aż po przyczyny, na które możemy mieć wpływ: niewłaściwa pielęgnacja (podnoszenie, karmienie itp.), ułożenie łóżeczka w pozycji, w której możliwe jest podchodzenie tylko z jednej ze stron.
Kiedy asymetria jest fizjologią?
Asymetryczne układanie się jest charakterystyczne dla noworodków i niemowlaków do około końca trzeciego miesiąca życia. Asymetria w tym czasie jest fizjologią, gdy układanie tułowia w literkę ,,C” jest zmienne co do strony tzn. maluch układa głowę bądź tułów raz na jedną, a raz na drugą stronę. W tym czasie bardzo widoczny staje się odruch pierwotny ATOS( Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny), podczas którego skręt głowy dziecka w jedną ze stron powoduje ,,wygięcie” ciała po stronie przeciwnej. Podczas obrotu głowy dziecka na jedną ze stron następuje wyprost rączki i nóżki po stronie, na którą jest skierowana głowa, a po drugiej występuje zgięcie kończyn. To właśnie czas nasilenia tego odruchu najbardziej niepokoi rodziców, gdyż na pierwszy rzut oka przypomina asymetrię. Można wtedy sprawdzić, czy przy obrocie głowy na drugą stronę ciało również układa się w ten sam sposób. Wówczas możemy być pewni, że mamy do czynienia z odruchem pierwotnym, a nie asymetrią. Czasem, w którym powinno się oczekiwać od dziecka symetrycznego ułożenia, to okolice końca trzeciego miesiąca życia. Symetria będzie niezwykle ważna do harmonijnego osiągania kolejnych etapów rozwoju ruchowego.
Jak pomóc dziecku z asymetrią?
Jeżeli rodzice podejrzewają asymetrię u swojego dziecka należy zasięgnąć porady specjalisty. Często wystarczy niewielka zmiana codziennych nawyków przy pielęgnacji dziecka: noszenie, zarówno na prawej, jak i lewej ręce, karmienie na obie strony, odbijanie na swoim prawym i lewym barku. Podnoszenie i odkładanie maluszka bokiem do podłoża, tak samo na jedną, jak i drugą stronę, podczas ubierania i przewijania należy obracać malucha na boki, aby dawać jak najwięcej okazji do obciążania stron ciała. Warto zmienić ustawienie łóżeczka na takie, aby umożliwić podchodzenie do dziecka raz z jednej, a raz drugiej strony, bądź układać głowę maluszka na zmianę(na górze i dole łóżeczka).
Należy przyjrzeć się, gdzie dziecko spędza największą część dnia- unikajmy bujaczków/leżaczków oraz zbyt miękkich materacy. Zapewniajmy różnorodną aktywność, dostosowaną do możliwości ruchowych malucha, korygujmy ułożenie na brzuszku, zachęcajmy do obrotów głowy na obie strony poprzez stymulowanie dźwiękiem czy obrazem.
Po 3 miesiącu warto wprowadzić zabawy, wspomagające rozwój symetrii np. układanie dziecka w zagłębieniu swoich ud, zabawy na wprost dziecka.
Im szybciej asymetria zostanie zauważona, tym łatwiej będzie z niej wyprowadzić dziecko. Dlatego nie należy bagatelizować niepokojących sygnałów i skonsultować się ze specjalistą.
O rehabilitacji niemowląt więcej przeczytasz TUTAJ.
Artykuł przygotowała Martyna Iwaniuk-Sawczuk
– fizjoterapeuta, terapeuta SI, Terapeuta NDT-Bobath
Źródło grafiki: Pixabay
