Rodzice często zgłaszają swoje dzieci do specjalisty kiedy zauważą nieprawidłową wymowę czy opóźnienia w rozwoju mowy na tle rówieśników. A przecież mowa rozwija się już od urodzenia, a predyspozycje do niej maleństwo nabywa będąc jeszcze w brzuchu mamy. Do logopedy można przyjść już z niemowlakiem – wczesna wizyta to nie tylko profilaktyka, ale szansa na wczesne zdiagnozowanie nieprawidłowości. Już w drugiej dobie po urodzeniu logopeda może ocenić warunki anatomiczne, odruchy z twarzy i funkcje fizjologiczne w obrębie jamy ustnej noworodka. Także słuch, badany zaraz po urodzeniu, jest kluczowym warunkiem prawidłowego rozwoju mowy. Wczesne badanie logopedyczne może pomóc także w przypadku problemów z karmieniem dziecka. Logopeda sprawdzi odruch ssania i połykania, a w razie nieprawidłowości udzieli wskazówek dotyczących np. masażu okolic jamy ustnej, którego celem jest wzmocnienie napięcia mięśni w obrębie ust.

Konsultację z logopedą zaleca się także dzieciom:

• urodzonym przedwcześnie,
• z niską punktacją w skali Apgar,
• z ciąży/porodu z powikłaniami,
• z nadmiernym ślinieniem się czy wysuwaniem języka,
• z nieprawidłowym napięciem mięśniowym.

Etapy rozwoju mowy

Rozwój mowy dziecka powinien być obserwowany równie uważnie jak rozwój ruchowy. Każda mama i każdy tata bacznie obserwuje i cieszy się, gdy dziecko zaczyna podnosić główkę, przewracać się z boku na bok, siadać, raczkować, a w końcu stawiać pierwsze kroki. Tak samo możemy wyróżnić etapy rozwoju mowy:

• 6 miesięczne niemowlę po okresie głużenia, powinno wejść w fazę gaworzenia, czyli naśladowania odgłosów z otoczenia, najczęściej są to połączenia sylab np. la- la, ba- ba- ba. W tym wieku dziecko słyszy już prawidłowo i powinno reagować na swoje imię.
• Około 9 miesiąca życia pojawia się powtarzanie całych, prostych wyrazów jak np. “ma-ma” “ta-ta” .
• 12 miesięczne dziecko powinno wymawiać już pojedyncze proste słowa- najczęściej są to rzeczowniki. Szybki rozwój sprawności motorycznej między 1 a 2 rokiem życia, sprawia, że maluch co raz lepiej radzi sobie w eksploracją otoczenia. Poznaje nowe przedmioty, miejsca osoby, co wiąże się z potrzebą nazywania, więc słownik dziecka rozrasta się.
• Półtoraroczne dziecko wymawia już ok. 50 słów. Warto jednak pamiętać, że słowa te nie brzmią tak jak w mowie dorosłego np. “da” to “daj”, a “mi” to “miś”, ale najbliżsi są w stanie zrozumieć, co dziecko chce przekazać.
• między 2 a 3 rokiem życia w mowie dziecka pojawia się zdanie. Na początku są to 2 -3 słowa, wśród których pojawiają się pierwsze przymiotniki np. duże auto. Dziecko ciągle udoskonala swoją mowę, więc w tym wieku mogą pojawić się jeszcze zmiękczenia, uproszczenia czy pominięcia niektórych głosek. Nasz mały szkrab gubi się jeszcze w świecie gramatyki, ale poszukuje właściwych form, dlatego “moja tata spał” nie powinno niepokoić. Takie nieprawidłowe formy gramatyczne możemy korygować powtarzając po dziecku zdanie, ale już w prawidłowej formie: “Aaa, twój tata teraz śpi.” W mowie dziecka możemy już zauważyć także obecność intonacji – zdania mają charakter pytający, wykrzyknikowy czy oznajmujący.
• 3-4 latek doskonali umiejętność posługiwania się bardziej złożonymi zdaniami. Opisuje swoje otoczenie, zadaje mnóstwo pytań, potrafi na swój sposób opowiedzieć co robiło w przedszkolu czy na placu zabaw. Nadal zdarza mu się używać niewłaściwych form gramatycznych i tworzyć neologizmy- świadczy to o właściwym dla rozwoju poszukiwaniu form.
• 5 latek powinien wymawiać już prawidłowo wszystkie głoski.
• ok. 5-6 roku życia kształtuje się głoska [r] – najtrudniejsza zazwyczaj do opanowania.
• 7 letnie dziecko mówi już “jak dorosły” – zarówno pod względem artykulacji (wymawianie), semantyki (słowa) jak i syntaktyki (tworzenie zdań).

Terapia logopedyczna – im szybciej tym lepiej!

Braki, albo opóźnienia poszczególnych etapów powinny zaniepokoić rodziców i być sygnałem do skorzystania z pomocy specjalisty. Takiej wizyty nie warto odkładać na później – dzięki wczesnemu wykryciu nieprawidłowości i podjęciu terapii większość wad jest możliwa do skorygowania jeszcze zanim dziecko trafi do szkoły.

Pamiętajmy, że prawidłowy rozwój mowy warunkuje zdolności poznawania świata i sposób myślenia. Wpływa też na rozwój społeczny – dziecko z mocno opóźnionym rozwojem mowy może czuć się sfrustrowane, jeśli jego rówieśnicy albo dorośli z otoczenia nie będą rozumieli co chce im przekazać.

Przeczytaj na czym polega i jak wygląda diagnostyka i terapia logopedyczna w Poradni Konwaliowa. Więcej…